Tři nowe přinoški w Lětopisu wozjewjene. Nowe dopóznaća wo nastaću Mukoweje Statistiki

Lětopis – Časopis za sorabistiku a přirunowace mjeńšinowe slědźenje

Serbski institut wozjewi tři nowe přinoški w swojim sorabistiskim online-časopisu Lětopis (lětnik 72/2025):

• Lubina Malinkowa: Mukas Fragebogen. Zur Genese der “Statistika łužiskich Serbow” [Mukowy naprašnik. K genezy “Statistiki łužiskich Serbow”] (22 str.)
  • Robert Lorenc: Ort –Grenze –Netzwerk. Zu einigen Implikationen der Digitalisierung im sorbischen musealen Feld [Městno – hranica – syć. Wo někotrych implikacijach digitalizacije we serbskim muzealnym wobłuku] (19 str.)
  • Ines Kellerowa: Tagungsbericht: Konferenz „Kulturelle Diversität in der Forschungs- und Beratungspraxis zu immateriellen Kulturerbeformen“. Sorbisches Institut, Cottbus/Chóśebuz, 24.–26. Oktober 2024 (3 str.)

Stawiznarka dr. Lubina Malinkowa zaběra so z nastaćom knihi “Statistika Łužiskich Serbow” Arnošta Muki., wudata mjez 1884 a 1886, kotraž liči hač do dźensnišeho k standardnym dźěłam sorabistiki. Hižo dołho bě so z toho wuchadźało, zo bě Muka fararjam a wučerjam w jednotliwych wosadach naprašnik připósłał, kotrež mějachu wupjelnić a jemu tak přidźěłać. Tola tutón naprašnik, kiž twori žro a fundament Mukoweje Statistiki, njebě hač dotal znaty.

W archiwje Bartskeje wosady namaka awtorka nětko přez připad wotpowědny, dołho pytany naprašnik. Tutón pak njeje Muka sam fararjam připósłał ale Jaroměr Hendrich Imiš, wodźacy duchowny ewangelskich Serbow. K tomu wotkry Lubina Malinkowa tež dwě wotmołwy Bartskeho fararja Korly Hermana Rjedy. W nich podate ličby Serbow pak so zdźěla chětro wot Mukowych podaćow wotchileja. Dalše přirunowace slědźenja, wosebje hladajo na ličby, kiž Muka w Statistice poda, su tuž trěbne. Bartske namakanki pak pokazaja, zo njeje Mukowa Statistika dźěło jednotliwca, als zhromadny skutk wjetšeje skupiny angažowanych Serbow. . https://doi.org/10.59195/lp.2025.72-22

Etnologa dr. Robert Lorenc zaběra so w swojim přinošku z digitalizaciju, kotraž bywa jako praktiski dźěłowy nadawk, ale tež jako teoretiski slědźerski wobłuk w sorabistice dźeń a wuznamniša. To płaći tež za muzeologiju. W nastawku přepytuje Lorenc tematiku na přikładźe třoch historiskich pućnikow: 1. wulka sakska wustajeńca 1896 w Drježdźanach ze sylnym serbskim podźělom, wo kotryž so Arnošt Muka rozsudnje sobu staraše, 2. priwatny muzej Pawoła Krawca a 3. kulturnohistoriska publikacija “Sorbische Volkskunst” (Serbske ludowe wuměłstwo) z lěta 1968 wot Pawoła Neda). Při tym staja slědowace prašenja: Hdźe steji zaběra z wěcnokulturnymi serbskimi muzealnymi zběrkami w sorabistiskej muzeologiji? Kotre desideraty wobsteja? Kotre potenciale a rizika přinjese digitalizacija w tutym wobłuku w přichodźe?

Awtor rysuje při tym dialektiske polo: na jednej stronje zrosćena suwerenita při rozestajenju ze swójskim wěcnokulturnym herbstwom, na druhej stronje wužadanja nazwučowanych mechanizmow dla, kotrež mjeńšinowe nazhonjenja přinjesu, a přepytowanje tutych. Naposledk zwěsći awtor, zo dyrbja so při wobdźěłanju tutoho napjateho pola sorabistiskeje digitalizacije wšitke relewantne skupiny akterow zapřijeć a digitalizaciju jako šansu zrozumić. https://doi.org/10.59195/lp.2025.72-46

W třećim wozjewjenym přinošku rozprawja kulturna wědomostnica dr. Ines Kellerowa wo konferency “Kulturna diwersita w slědźenskej a poradźowanskej praksy k imaterielnemu kulturnemu herbstwu”, kotraž wotměwaše so wot 24. do 26. oktobra w Choćebuskim Měšćanskim domje. https://doi.org/10.59195/lp.2025.72-34

Wo časopisu:

Interdisciplinarny periodikum sorabistiskich a duchownowědnych slědźenjow Serbskeho instituta z pod titulom “Časopis za sorabistiku a přirunowace mjeńšinowe slědźenje” wuchadźa wot lěta 2023 online, za wšěch swobodnje přistupny. Přinoški wozjewjeja so jednotliwje (open access). Hišće zestaja so jónu wob lěto zběrnik w ćišćanej formje. Publikaciske rěče su němčina, jendźelšćina a słowjanske rěče, předewšěm hornjo- a delnjoserbšćina, pólšćina, čěšćina a rušćina. Zo byštej so serbskej rěči jako wědomostnej rěči spěchowałoj, jewja so w Lětopisu tež delnjo- a hornjoserbske přełožki. www.lětopis.de