Rjekowske a woporne naratiwy w serbskej stawizniskej kulturje

“Wulkeho Słowjanow splaha / najmjeńši narod smy my, / synojo serbskeho kraja, / synojo łužiskej‘ krwě” – tak rěka prěnja štučka serbskeho spěwa, kotruž spisa Jurij Brězan 1946 pod titulom “Hymnus Serbow”. Z melodiju Jurja Winarja bě spěw hač do 1989 wobstatk stajneho repertoira serbskich, masowych a šulskich chórow kaž tež holčeho komorneho chóra Budyskeje hudźbneje šule. Na šulach ze serbskej wučbu w Hornjej a Delnjej Łužicy słušeše k wučbnemu planej. Wobsahowje wotbłyšćuje stereotypne stawizniske wobrazy wo małym ludźe (bjez stata, ale z teritorialnym narokom), wo wotročstwje pod cuzym knjejstwom, wo słowjanskim bratrowstwje jako kolektiwnym začuću kaž tež wo heroiskim wuswobodźenju a zawjazowacym přećelstwje: “Stotki smy teptani byli, / nad nami knježił je křud, / běły chlěb knjezam smy žnjeli, / za nas pak zbywaše prut.; Z wěsteje smjerće a rowa / wumóhli bratřa nas su. / Z kreju je mačena dróha, / po kotrejž Serbja nětk du.; Dźakownych Serbow njech wjaza / za Serbow přelata krej, / k ludam Sowjetskeho zwjazka / na wěčnje přećelstwo kćěj!”

Hymnus je jenož jedyn přikład za manifestaciju kolektiwnych přeswědčenjow, kiž serbsku pomjatkowu kulturu NDRskich generacijow wobwliwuje a wobraz wo swójskej narodnej stawiznje w znamjenju “heroizma a wiktimizma” (Měrćin Sabrow) charakterizowachu.

Zaměr předewzaća je analyza rjekowskich a wopornych naratiwow w serbskej stawizniskej kulturje. Při tym dźe wo zwěsćenje wotpowědnych naratiwow we wědomostnych a popularnowědomostnych skutkach stawiznopisa kaž tež wo analyzu jich funkciskeho a skutkowanskeho wašnja (cuzo- a sebjepřipisanje, připisacy akterojo, medije) resp. jich wuprudźenja na publicistiku a popularnu kulturu. Kotre kulturnoskupinske a časospecifiske znamjenja hodźa so zwěsćić? Do kotreje měry wotpowěduja rjekowske a woporne naratiwy jako fenomeny kulturneho sebjezawěsćenja potrjebam za identitu a wěstotu?