Nowy slědźerski projekt w Serbskim instituće přepytuje wuwiće hornjoserbšćiny

Nowy slědźerski projekt z titulom “Typen von Herkunftssprachen im Vergleich: Obersorbisch und Polnisch in Deutschland (HOsPoD)” (Typy pochadnych rěčow w přirunanju: hornjoserbšćina a pólšćina w Němskej) startuje 1. septembra w rěčespytnym wotrjedźe Serbskeho instituta (SI). Němski slědźerski zwjazk DFG (Deutsche Forschungsgemeinschaft) spěchuje třilětny slědźerski projekt, kotryž přewjedźe so zhromadnje z uniwersitu w Bochumje.

W projekće chcetej rěčespytnicy dr. Leńka Šołćic (SI) a prof. dr. Tanja Anstatt (uniwersita Bochum) sociolinguistiske kajkosće a wuwiće pólšćiny w Poruhrskej a hornjoserbšćiny we Łužicy přepytować a přirunować. Zdobom ma so strukturelne wuwiće tuteju rěčow w dwěmaj gramatiskimaj kategorijomaj přeslědźić: werbalny aspekt a žiwosć / muskowosobowosć. Předwidźane su wobšěrne pólne slědźenja za zběranje datow. W hornjoserbšćinje steji w fokusu wobchadna rěč w katolskej kónčinje. Daty za přepytowanja budu so w interviewach, pisomnych naprašowanjach a swobodnym powědanju we wšelakich generacijach a starobnych skupinach zběrać.

W projekće su zaplanowane tři doktorandske městna a městna za wědomostne a studentske pomocy, rozdźělene na slawistiku w Bochumje a Serbski institut. Cyłkowne spěchowanje projekta přez DFG na tři lěta wučinja 785 500 eurow.

Wosebitosć a nowosć projekta wobsteji w tym, zo přirunujetej so dwaj wšelakej typaj mjeńšinowych rěčow: serbšćina jako rěč awtochtoneje “stareje” mjeńšiny w Němskej a pólšćina jako rěč alochtoneje “młodeje” mjeńšiny w Němskej. Z tym zwjazuja so w projekće tež dotalne dopóznaća a teorije dweju poddisciplinow rěčespyta, w kotrymajž stej so tutej dwě rěči hač dotal separatnje wobjednawałoj: slědźenje k rěčnemu kontaktej a slědźenje k pochadnym rěčam.

“Z projektom chcemy slědźenja k hornjoserbskej wobchadnej rěči w Serbskim instituće rozšěrjeć a skrućeć. Wuslědki chcemy zdobom do wědomostneho konteksta slědźenja k mjeńšinowym rěčam a rěčneje wariacije a změny stajić”, praji rěčespytnica dr. Leńka Šołćic.

Konkretnje budu so w nowym projekće přirunujo přepytować: sociopolitiski status pólšćiny a hornjoserbšćiny, přiswojenje rěče a rěčne praktiki, swójbna rěčna politika, wosobinske styki, nastajenje k rěči, rěčne warjetety, róla standardneje rěče etc. Nastupajo analyzu gramatiskeju kategorijow budu so přepytować změny resp. stabilnosć w gramatiskich formach, wariabelnosć, rěčnointerne wuwića, wliw kontaktneje rěče a wliw standardneje rěče na wobchadnu rěč.

W lěće 2022 je so přihotujo na projekt přewjedła mjeńša pilotowa studija. Wuslědki tuteje su so na wjacorych wědomostnych konferencach a uniwersitach prezentowali.

• aktualne wupisanje městna doktoranda (m, ž, d), doba powabjenja: 14. junij 2024