“Warnoćicy. Serbske slědy” – Kulturnohistoriska wučbna šćežka wo wukubłanju Serbow w powójnskim času
Dnja 15. nowembra 2024 poswjeći so w čěskich Warnoćicach swjatočnje awdiowizuelna a trojorěčna wučbna šćežka, kotruž móža sej ajimcy na městnje abo online w portalu wědy SORABICONje wobhladać.
Něhdźe 90 zajimcow zeńdźe so minjeny pjatk (15. nowembra) w čěskich Warnoćicach składnostnje swjatočneho poswjećenja kulturnohistoriskeje wučbneje šćežki „Warnoćicy. Serbske slědy“. Awdiowizuelna a trojorěčna wučbna šćežka rozprawja wo stawiznach Serbow we Warnoćicach w dobje po kóncu Druheje swětoweje wójny. Městačko tworješe w tutym času srjedźišćo serbskeho žiwjenja w Čechach a bě najwažniše kubłanišćo Serbow. We wosebitej měrje hnujace wokomiki tworjachu rozprawy časowych swědkow Jana Brězana, Helmuta Grósa a Jurja Wjacławka, kotřiž na jewišću historiskeje awle Warnočanskeho gymnazija (něhdyšeje serbskeje šule) wo swojich nazhonjenjach w lětach wot 1945 do 1949 powědachu.
Přeprosyli běchu Serbski institut, šulerjo a šulerki jědnateho a dwanateho lětnika Budyskeho Serbskeho gymnazija a gymnazija we Warnoćicach kaž tež Warnoćičanska měšćanska knihownja a tamniši muzej. Měšćanosta Jan Šimek zwurazni w swojim powitanju wulke wjeselo nad poradźenjom hranicy přesahowaceho projekta. Jacob Venuß wot Němsko-čěskeho fondsa za přichod, kotryž bě projekt financielnje podpěrował, chwaleše mnohe woršty, w kotrychž projekt skutkuje. Předewzaće njeposrědkuje jenož šulerjam po woběmaj bokomaj hranicy wědu, ale wostawa zjawnosći online přistupny. Tež Załožba za serbski lud je projekt sobu financowała.
Wučbna šćežka, kotraž je w poslednimaj lětomaj nastała, je online pod www.sorabicon.de přistupna. Zajimowani namakaja tam nimo krótkich zawodnych tekstow, historiskich fotografijow, plakatow a nowinskich wurězkow tež zwukowe nahrawanja z citatami něhdyšich serbskich šulerjow, kotřiž wo swojich dožiwjenjach a nazhonjenjach powědaja. Nahrawanja eksistuja w třoch rěčach – němsce, serbsce a čěsce. Na tafličkach we Warnoćicach nadeńdźeš nimo toho QR-cody, kotrež wjedu na portal SORABICON Serbskeho instituta.
„Wosebitosć tutoho projekta bě aktiwne wobdźělenje šulerkow a šulerjow z Němskeje a Čěskeje. Njebu jim jenož wěda sposrědkowana, ně, woni su sami při wuhotowanju wučbneje šćežki sobu skutkowali. Při tym su móhli sej tež ze stawiznami swojich swójbow rozestajeć a su rozumili, kak wuske su wosobinske a towaršnostne stawizny ze sobu splećene,“ zwěsći nawodnica projekta dr. Jana Piňosová. Stawiznarka při Serbskim instituće doda: „Tema bě wědomje pozitiwna – historiski podawk, kotryž dźensa jako zwjazowacy a nadźiju dawacy rozumimy. Zdobom pak skići projekt składnosć, bjezposrědni powójnski čas na diferencowane wašnje wobhladać: jako dobu, kotraž njeje jenož nadźiju a nowy započatk ze sobu přinjesła, ale tež njeprawdu a namóc. Dopóznaće tuteje wjeleworštowosće bě jedyn ze centralnych kubłanskich aspektow za młodych wobdźělnikow.“
Pozadk:
Městačko Warnoćicy leži při čěsko-sakskej hranicy w Čěskej republice. Warnoćicy so wosebje w jednym nastupanju wot susodnych wjeskow rozeznawa, a to je wuznam, kotrež mějachu Warnoćicy w lětach wot 1945 do 1950 za wjacore sta Serbowki a Serbow. Wopytowachu tu šule, dóstachu wukubłanje abo nadeńdźechu dźěłowe městna. Serbska zhromadnosć dawaše městu charakteristiski wobraz – město wobwliwowaše runje tak čłowjekow. Wopomnjeće na tutu dobu so we Warnoćicach runje tak kaž we Łužicy haji.
Wučbna šćežka zarjaduje stawizny Serbow we Warnoćicach, historiske pozadki a dopomnjeće na tute stawizny kritisce a posrědkuje je šěršemu publikumej. Projekt bu we wuskim zhromadnym dźěle z lokalnymi akterami koncipowany a přewjedźeny. Rozmołwy z časowymi swědkami a dźěłarnički we Warnoćicach a w Budyšinje běchu mjez druhim wobstatk šulerskeho projekta. Projekt je dźěl interdisciplinarneho slědźenskeho projekta „Warnoćičanske časy.“ Čěsko-serbski šulskokubłanski projekt w powójnskim času 1945-1948.
Tutón projekt spěchujetej Němsko-čěski fonds za přichod a Załožba za serbski lud, kotraž dóstawa lětnje přiražki z dawkowych srědkow na zakładźe hospodarskich planow, wobzamknjenych wot Zwjazkoweho sejma, Krajneho sejma Braniborskeje a Sakskeho krajneho sejma.