Nimsko-dolnoserbski słownik (DNW) – śišćana a internetowa wersija
Specifiska sociolinguistiska situacija akutnje wobgrozoneje dolnoserbšćiny wustatkujo, až su źinsajšne aktiwne powědarje teje pódwjacornosłowjańskeje rěcy – wótglědajucy wót generacije wušej 60-lětnych – pśisamem wšykne njemaminorěcne, kótarychž prědna rěc jo nimšćina. Wóni su se dolnoserbšćinu pśiswójili zwětšego ako drugu rěc w šuli abo pódobnych kubłańskich institucijach a/abo awtodidaktiski. Tomu wótpowědujucy jo kwalita rěcnych znajobnosćow kradu wšakoraka. DNW co wótpowědowaś wósebnym pominanjam na aktiwny słownik, kótarež z togo rezultěruju a – pśed slězynu aktualnych procowanjow wó rewitalizěrowanje – pśedewšym generelnje wjelikej pótrjebje spušćobnych informacijow za aktiwne wužywanje dolnoserbskeje rěcy.
Źěła na słowniku su se zachopili w lěśe 2001. Wót 2003 stoj DNW ako docasne wózjawjenje w interneśe k dispoziciji. Tamnjejšy wobstatk artiklow se wót togo casa stawnje aktualizěrujo a rozšyrjujo. Wót junija 2007 pśedlaže za wšykne lemowe smugi (zachopne pismiki) słownikowe artikle, tak až jadna se mjaztym wó (w toś tom zmysle) połnu pśirucnicu za aktiwne wužywanje dolnoserbšćiny. Dalšne informacije wó kakosćach a wužywanju, natwarje a aktualnem wobstatku artiklow namakaju se pód rubriku “Info” internetoweje wersije DNW.
Materialowu bazu za wuźěłanje słownika twóri mimo rěcneje kompetence głowneju awtorowu Manfreda Starosty (nawjedowaŕ projekta) a Erwina Hanuša a dalšnych maminorěcnych informantow teke elektroniski cytajobny tekstowy korpus dolnoserbskeje pisneje rěcy.
Słownikarski projekt jo se w běgu lět koncepcionelnje wóspjet změnił, což jo se bejnje wustatkowało na wobměru a z tym teke na zasajźonk źěła. 2001 jo se pód nawjedowanim M. Starosty zachopiło źěłaś ze zaměrom, wuźěłaś šulski słownik z něźi 20.000 gronidłami. 2003 jo se šulski słownik ako samostatny projekt wótźělił (Nimsko-serbski šulski słowik) a na zakłaźe DNWja pód nawjedowanim dr. Anje Pohončoweje naźěłał a šulskim pótrjebam pśiměrił. Toś ten šulski słownik jo 2012 w śišću wujšeł, pśir. dołojce. Wobměra, to groni mikro- a makrostruktura, głowneje wersije (Nimsko-dolnoserbski słownik, DNW) pak jo se bejnje rozšyriła, a to nejžpjerwjej na 40.000 (2004), pózdźej na daloko wěcej nježli 60.000 gronidłow, aby se tuchylu hyšći eksistentna maminorěcna kompetenca leksikografow a informantow za pó móžnosći wobšyrne wopisanje dolnoserbšćiny wužyła. Tuchylu (srjejź 2021) stoje juž informacije k wěcej ako 82.000 gronidłam w interneśe k dispoziciji.
Jědro słownika jo dopołnje w XMLu moderlěrowane leksikografiske wopisanje dolnoserbšćiny. Wóna słužy pódla aktualnego zaměra dalejdawanja informacijow w formje słownika teke dokumentaciji rěcy. Pśez nałožowanja formata XML zaruca se trajne a wjelerake wužywanje zezběranych informacijow.
Wuslědki
Južo śišćane słowniki:
- Manfred Starosta: Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch. Bautzen: Domowina-Verlag 1999, ISBN 3-7420-1096-4
Toś ten słownik jo teke zapśimjety do internetoweje wersije nejwažnjejšych dolnoserbsko-nimskich słownikow (wopisanje projekta). - Erwin Hannusch, Anja Pohontsch, Manfred Starosta: Deutsch-niedersorbisches Schulwörterbuch. Bautzen: Domowina-Verlag 2012, ISBN 978-3-7420-2135-9
Na projekće wobdźěleni: Marcin Szczepański, Fabian Kaulfürst, Manfred Starosta, Erwin Hannusch