“Kulturwehr”. Organizacije narodnych mjeńšin w Němskej 1918–1938/45

Po Prěnjej swětowej wójnje docpěchu narodne mjeńšiny w Němskim reichu někotre koncesije na politiskim, hospodarskim a kulturnym polu. W februaru 1919 předstaji reichske nutřkowne ministerstwo tekst wo škiće mjeńšin, kotryž so pozdźišo jako artikl 113 do Weimarskeje wustawy přija. Nimo toho spytachu “cuzorěčne ludowe skupiny” swoje zajimy z pomocu swójskich ciwilnotowaršnostnych organizacijow zwoprawdźić. Na iniciatiwu Zwjazka Polakow skonstituowa so w lěće 1924 Zwjazk narodnych mjeńšin Němskeje. Jemu přisłušachu Južnoschleswigske wólbne towarstwo jako zastupjerjo danskeje mjeńšiny, Frizisko-Schleswigske towarstwo, zjednoćenje Litawčanow Němskeje, Zwjazk Polakow w Němskej a zastupnistwo Łužiskich Serbow. Jako politiske zastupnistwo zajimow awtochtonych mjeńšin Němskeje wuwiwaše wony zwjazk w 1920tych a zažnych 1930tych lět mnohostronske aktiwity na narodnej a supranacionalnej runinje. Wone su předewšěm w měsačnym zwjazkowym časopisu “Kulturwille” (1925) resp. “Kulturwehr” (wot 1926) dokumentowane, kotrehož šefredaktor Serb Jan Skala bě.
Postup awtoritarnych režimow w mnohich statach Europy wjedźeše skónčnje k zwrěšćenju mjeńšinoweje politiki, kotraž prócowaše so w mjezywójnskim času wo wurunanje. W lěće 1936 dyrbješe Jan Skala swoju funkciju jako šefredaktor časopisa “Kulturwehr” spušćić. Poslednje čisło wuńdźe kónc lěta 1938.

Dotal njeeksistuja žane systematiske přepytowanja tutoho zwjazka a jeho dźěławosće resp. k mjezsobnym poćaham jeho dźělnych zwjazkow.
We wobłuku projekta maja so aktiwity zwjazka přeslědźić a zarjadować. Dokelž njeeksistuje archiw tutoho zwjazka, hraje wuhódnoćenje měsačnika “Kulturwille”/”Kulturwehr” (1925–1938) centralnu rólu. Nimo toho měło so we wšelakich statnych archiwach rešeršować za napřećiwnymi wuprajenjemi.