Konferenca „Transformacija Łužyce ̍ pó wuglu ̍ a Serby“
Městno zarědowanja: w senatnej žurli BTU Chóśebuz, głowne twarjenje, centralny campus
Wob nejkrotšy cas jo se debata wó pśichoźe Łužyce a wósebnje wó brunicy zasadnje změniła. Gano hyšći stej stojałej dwě wiźeni kontrowersnje a zazdaśim njewujadnarski pśeśiwo sebje. Něnto jo se pśesajźiło dopóznaśe, až źo z wudobywanim brunice na kóńc. Stakim musyš se jano hyšći pšašaś, ga dej se pśestaś. Zrownju pśiwobrośijo se zjawna strukturna debata pšašanju „Co pśiźo pó brunicy?“
Pśi tom pokazuju se jasnje zakomuźenja a slědy doněntejšneje debaty. K jadnomu feluju doslědne koncepty a k drugemu dozněwa na młogu wašnju šćěpjenje, ako jo rezultěrowało z mócneje kontrowerse. Debaty se dalej wjedu, relatiwnje njewótwisnje wót se, we fragmentěrowanych a wót se izolěrowanych seśach. Njedowěra mjazy dotychměst konkurěrujucyma kupkoma wobstoj dalej. A razka zgromadne pozitiwne rozměśe togo jo lěbda póznaś, což dejało Łužycu ako region pó brunicy a glědajucy na diferencěrujuce, socioekonomiske wobstojnosći a institucionelne administratiwne granice zapšawym zwězowaś.
Pśisuźenje Serbow jo wusko z Łužycu zwězane. Togodla dejali z togo wuchadaś, až Serby a jich institucije w toś tej debaśe wó transformacijach se wósebnje angažěruju. Mógali se mysliś, až zwězujo serbska kultura pśisłušniki z regionom, až wóle wóni město „exit-opcije“ (drogu wen z regiona) cesćej „voice-opciju“ – angažement za a inwesticiju do regiona.
Za Serby, kótarychž zgromadnosći, rěc a kultura su se pśez wudobywanje brunice w jich spócetnem sedleńskem rumje masiwnje wobškóźili, mógu nastawaś šanse a lichotnosći za rewitalizěrowanje mjeńšynoweje kultury. Serbska kultura twóri stakim repertoire, kótaryž móžo se wužywaś ako zgromadna resursa za lokalne a regionalne strategije wuwijanja. Pśed slězynu rosćecego zajma regionalnego spěchowanja góspodarstwa za ekonomisku relewancu kreatiwnostnego a kulturnego góspodarstwa staja se pšašanje, kótare lichotnosći wobstoje, aby se toś ten kulturelny repertoire trajnje góspodarski wužywał a aby se zrazom zmócniła kultura mjeńšyny.
Swójske zajmy pśesegujucy jo serbska kultura wažny źěl zgromadneje regionalneje identity. Ako jadensamy nosaŕ regionalneje identity pak wóna drje njedosega a jo wobzwadne, kak daloko wóna zewšym płaśi. Toś dej se pšašaś, kótary pśinosk móžo serbskosć za twórjenje zgromadneje, bi-kulturneje regionalneje identity póbitowaś.
Na zejźenju glěda se wósebnje na aktualne tendence w debaśe wó transformaciji a na koncepcionelne rozmyslowanja a praktiske pśistupy, w kótarychž zwězujotej se na kreatiwnu wašnju wobchowanje serbskeje kultury a mobilizěrowanje kulturnych potencialow za regionalnu identitu.