Witkojc, Mina (1893–1975)

Wittka, Wilhelmine

pseudonym: Serbomiła Błośańska, Radyměr Borak

* 28. 5. 1893 Borkowy / Burg (Spreewald)
† 11. 11. 1975 Popojce / Papitz

Nowinarka, delnjoserbska basnjerka.

1899–1907 ludowa šula w Borkowach; 1907–17 w Berlinje słužowna, kwětkiwjazarka, dźěłaćerka we wójnskej industriji, 1918–21 ratarska dźěłaćerka w Borkowach, přez připadne zetkanje dr. Jana Cyža a čěskeje delegacije pod nawodom V. Zmeškala 1922 w Błótach pohnuta, so do Budyšina přesydlić, přistajenje w Smolerjec nakładnistwje, wučba w maćeršćinje pola A. Muki, 1923–31 redaktorka a 1931–33 redakciska sobudźěłaćerka Serbskeho Casnika, 1925–28 redaktorka Pratyje, 1927 přesydlenje do Cazowa, potom do Choćebuza a zaso do Borkowow, wjacore pućowanja do ČSR, 1930 do Juhosłowjanskeje a 1926 wobdźělenje na Kongresu europskich mjeńšinow w Genfje; 1933 přesćěhowana wot fašistow, powołanski zakaz a hač do 1936 bjezdźěłna w Budyšinje, 1936–41 składnostna ratarska dźěłaćerka w Borkowach, 1941 zakaz přebywanja w knježerstwowymaj wobwodomaj Drježdźany-Budyšin a Frankfurt/O., na to 1942–45 zahrodnikarka a pomocnica w běrowje w Erfurće, 1946 sobudźěłaćerka Domowiny w Budyšinje, 1947–54 w Praze a pozdźišo pola sotry w Chřibskej, 1954–75 znowa w Borkowach, naposledk w Popojcach.
W. prócowaše so jako basnjerka a publicistka wo narodne wuwědomjenje delnjołužiskich Serbow. W basnjach W., prěni króć zhromadźenych 1925 w zběrce „Dolnoserbske basnje“ (wospjet Budyšin 1931), pokazuje so dalewjedźenje literarnych tradicijow H. Zejlerja a J. Barta-Ćišinskeho a orientacija na ludowej tradiciji. Wjeršk basnistwa je episka baseń „Erfurtske spomnjeśa“ (1945) jako syntetiski wobraz jeje žiwjenskich nazhonjenjow, dopóznaćow a nadźijow. Organizowanje spěwanskich wječorkow, přednoškow a dźiwadłowych předstajenjow je přikład za wobšěrne kulturnopraktiske skutkowanje W. na wsach. Hłuboke přećelstwo je wobstało z M. Domaškojc, kotruž bě W. wotkryła.
W. ma zasłužby tež jako přełožowarka dźěłow J. Barta-Ćišinskeho, H. Zejlerja, M. Andrickeho, J. Wjele-Radyserba, Petra Bezruča, Boženy Němcoveje, Aleksandra Sergejewiča Puškina a druhich do delnjoserbšćiny. Basnistwo, publicistika a přełožki W. přinošowachu tež wuznamnje k wuwiću nowšeje delnjoserbskeje literarneje rěče.
W. bě wot 1922 čłonka Maćicy Serbskeje; čłonka Spisowaćelskeho zwjazka NDR, dósta 1964 Myto Ćišinskeho a 1972 Literarne myto Domowiny (w kolektiwje).

DALŠE WOZJ.: „Wěnašk błośanskich kwětkow“, Budyšin 1934; „Erfurtské vzpomínky“, Praha 1947; „K swětłu a słyńcu“, Berlin 1955; „Po drogach casnikarki“, Budyšyn 1964, hornjoserbsce
1969; „Serbska poezija – Mina Witkojc“, Budyšin 1974, 1978; „Mina Witkojc – Eine sorbische Dichterin“, Cottbus 1976; „Echo aus dem Spreewald. Gedichte“, Bautzen 2001.

ŽÓ./LIT.: W. Szewczyk, Portret Łużyczanki, Katowice 1948; ts., Wjacor z Minu Witkojc, Budyšyn 1977; P. Nowotny, Mina Witkojc w Erfurtskim wuhnanstwje – Rozhlad 29 (1979), 10, str. 375-383; 11, str. 410-416

Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow, wud. wot: Jan Šołta, Pětr Kunze a Franc Šěn, Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1984