Wićaz, Ota (1874–1952)

Lehmann, Otto

pseudonym: Fidus

* 14. 6. 1874 Chwaćicy / Quatitz
† 28. 11. 1952 Stollberg

Literarny a kulturny stawiznar, redaktor, basnik a spisowaćel, prof. dr. h. c.

1885–95 gymnazij w Budyšinje, 1895–99 studij teologije, filozofije, germanistiki a slawistiki w Lipsku; pomocny wučer a šulski wikar na wjacorych ludowych šulach a seminarach. Njedóstawši přistajenje w Krajnostawskim wučerskim seminaru w Budyšinje, přija 1903 powołanje na wučerski seminar w Stollbergu. 1914 pomjenowany na profesora, 1922 na studijneho direktora, 1936 w zwisku z antiserbskimi naprawami nacistow dočasnje na wuměnk pósłany; po wuswobodźenju 1945 krótki čas tołmačer sowjetskeje komandantury, potom hač do 1949 znowa w šulskej słužbje.
Wón bě sobustaw gymnazialneho towarstwa Societas Slavica Budissinensis a Serbskeho (Łužiskeho) prědarskeho towarstwa w Lipsku a 1898 hłowny starši schadźowanki. W tutych lětach wozjewješe prěnje basniske pospyty, přełožki a mjeńše kulturno-historiske přinoški w Pomhaj Bóh, Serbskich Nowinach a Łužicy. Z jeho slědźerskimi předmjetami běchu wosebje serbscy ludowi basnicy, serbskoněmske a kulturne poćahi z druhimi słowjanskimi ludami, wuskutki rozswětlerstwa a pietizma we Łužicy a biografije wuznamnych Serbow. K jeho dźěłam lica mj. dr. „Wo serbskim ludowym basnistwje“ (Budyšin 1922), „Arnošt Muka“ (Budyšin 1924), „Lipsk jako ródnišćo serbskeje romantiki“ (Časopis Maćicy Serbskeje 1931/32), „Jan Radyserb-Wjela“ (Lětopis A 1952) a „Handrij Zejler a jeho doba“ (Budyšin 1955). Wo wuznamnych sorabistiskich publikacijach pisaše W. recensije do Zeitschrift für slavische Philologie (1930, 1931, 1937, 1950), kiž maja raz samostatnych wědomostnych nastawkow. Z mnohimi esejistiskimi studijemi přinošowaše tež serbskej ludowědźe a serbskemu stawiznopisej.
Wěcywustojnje redigowaše W. wjacore serbske časopisy – wot 1924 protyku Předźenak, kotruž zwjetša sam pisaše, wot 1926 Łužicu, wot 1933 Časopis Maćicy Serbskeje (wšitke hač do zakaza 1937). Po druhej swětowej wójnje bě z redaktorom Noweje Łužicy (1947–1950) a Rozhlada (1950–1952).
Načasne literarne žiwjenje spěchowaše jako miły kritikar nimale wšěch beletristiskich publikacijow swojeho časa a wobohaćowaše serbske nowiny a časopisy z mnohimi přełožkami ze swětoweje literatury (Petr Bezruč, J. Kollár, A. Černý, Otokar Březina, Lew Nikolajewič Tolstoj, Ignac Krasicki, Adam Mickiewicz, Johann Wolfgang Goethe, Rainer Maria Rilke, Paul Verlaine a dr.). Zdobom sta so sam awtor mnohich historiskich fejetonow, realistiskich reportažow ze žiwjenja serbskich ludźi a basnik ludoweje, zdźěla pak filozofisko-refleksiwneje lyriki, z přewažnje patriotisko-didaktiskim zaměrom. W poslednich žiwjenskich lětach dźěłaše W. tež na serbskej encyklopediji a přihotowaše wudawk zhromadźenych pěsni J. Wjele-Radyserba, kiž pak rukopis zwosta.
W. bě wot 1895 čłon Maćicy Serbskeje. Lipsčanska uniwersita spožči jemu 1947 čestny titul dr. h. c.

DALŠE WOZJ.: „Jan Kollár“, Budyšin 1928; „Hodźijske idyle“, Stollberg 1934; „Serb ze złotym rjapom“, Budyšin 1955; „Bur Krakora“, Budyšin 1973; „Serbska poezija – Ota Wićaz“, Budyšin 1976

ŽÓ./LIT.: P. Nowotny, Wo poeziji Oty Wićaza – Lětopis A 11/1 (1964), str. 72-96; F. Šěn, Ota Wićaz. Jeho žiwjenje a dźěło. Přinošk k serbskim literarnowědnym a kulturnym stawiznam. Phil. Diss., Berlin 1983 (mašinopis)

Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow, wud. wot: Jan Šołta, Pětr Kunze a Franc Šěn, Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1984