Urban, Matej (1846–1931)

Urban, Matthäus

pseudonym: Peccator U., Serbski Homer

* 13. 7. 1846 Turjo / [Zimpel-) Tauer
† 4. 4. 1931 Chróstawa / Crostau

Farar, kěrlušer, basnik a přełožowar.

Syn žiwnosćerja; 1862-69 gymnazij w Zhorjelcu, 1869 studij teologije w Halle, 1870-71 w Lipsku, 1872 we Wrótsławju; 1872-73 pomocny prědar we Wukrančicach, 1874 w Schwirzu, 1875-1902 farar starolutherskeje wosady we Wukrančicach, 1902 hłuchosće dla dočasnje na wuměnk, 1903 přesydlenje do Budyšina a 1910 do Chróstawy.
U. wotrosće w duchu J. Kiliana. Jako farar we Wukrančicach zasadźowaše so energisce za serbsku wučbu, kotruž wěsty čas tež podawaše, čehoždla měješe ćeže ze statnej wyšnosću.
Jako gymnaziast basnješe we łaćonskej rěči a zahori so za antikske metry. Do serbskeho pismowstwa zastupi U. jako wuměnkar z rymowanej chwalbu »Das »königliche« Spiel oder Schach. Eine Trilogie nach Wesen, Wert und Zweck des Spiels als theoretisch-praktische Charakteristik desselben in triglotten Distichen (lateinisch, deutsch und wendisch)« (Bautzen 1904). Wot samsneho časa publikowaše serbske kěrluše a wótčinske basnje, jednotliwje a w małych zběrkach, tež basnje składnostneho a triwialneho wobsaha, pěstujo distichon w alkaiskich a sapphiskich hronach a štučkach, rady nałožowaše akrostichon. Runjež wobknježeše U. tele formy a wosebje heksameter dosć derje, pobrachowaše jemu basniski dar, a jeho rěčnje kumštne a zdźěla hołe wjeršowanje wuwabi polemiku M. Nawki a J. Barta-Ćišinskeho. Zo by serbskej rěči literarny pomnik stajił, přełožowaše wot 1908, na nastork O. Wićaza, ze starogrjekšćiny eposaj Homera »Odyseju« (Budyšin 1921) a »Ilijadu« (Budyšin 1922). Přełožkaj, na kotrejž nałožowaše wjele prócy, ćerpitej na posłownosć a pobrachowacy wuměłski zlět. Kulturnohistorisce informatiwny je jeho Skrótšeny žiwjenjopis (Ł 1925).
U. bě wot 1897 čłon a wot 1921 čestny sobustaw Maćicy Serbskeje.

DALŠE WOZJ.: »Wótčinske hrona – akrostichiske, po alkaiskej a sapphiskej měrje …«, Budyšin 1905; »Wokřewne wonješko. Pjećory trójnik wótčinskich sonetow – z dodawkom 6.«, Budyšin 1907; »Polemika. Nuzne wotmołwjenje« – Ł 27 (1908), str. 16; »Duchowny ludowy spěw«, Budyšin 1930; »Nuzna wotmołwa na posudźenje …« – Ł 45 (1930), str. 64
ŽÓ./LIT.: O. Wićaz. Starolutherski farar Matej Urban, nabožny a narodny basnik, přełožer Homera – Ł 46 (1931), str. 67-69, 74-76; R. Jenč. Stawizny, II, str. 299-314

Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow, wud. wot: Jan Šołta, Pětr Kunze a Franc Šěn, Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1984