Stempel, Kito Fryco (1787–1867)

Stempel, Christian Friedrich

* 29. 11. 1787 Parcow / Groß Partwitz
† 2. 4. 1867 Lubnjow / Lübbenau

Farar, basnik, přełožowar

Syn fararja; 1802–07 gymnazij w Budyšinje, 1807–10 studij teologije w Lipsku, tam 1807 sobuzałožer korpsa Lusatia, jeje prěni sekretar, pokładnik a lěto senior, 1809 zastup do Serbskeho (Łužiskeho) prědarskeho towarstwa; 1810–13 domjacy wučer, 1813–23 farar w Malinje, 1823–63 wyši farar w Lubnjowje, 1863 na wuměnk.
S. přebasni „Phaedrusowe basnički z łatynskeje do serbskeje rěcy dołojcnych Łužycow“ (Budyšin 1854) a wšě idyle basnika Theokrita. S. tež sam basnješe. Nimo někotrych mjeńšich basni, wozjewjenych we Łužičanu 1860–64, napisa w lětach 1859–63 wobšěrny epos „Te tśi rychłe tšubały“. Z wobdźiwajomnej konsekwentnosću předźěła wón tu w nahladach němskeho humanizma a klasiki korjenjacu mysl, zo je zwuk jedyn ze zakładnych elementow wěcow. Tale jednorazna twórba w europskej literaturje pokazuje S. jako swojotneho přirodoweho, kulturneho a rěčneho filozofa a jako wuznamneho serbskeho basnika. Nałožował je S. w swojej, nimo toho w serbskej literaturje najwobšěrnišej wjeršowanej twórbje, za serbsku basnisku tradiciju njezwučeny sylabiski wjeršowy system. Dźěło płaćeše 80 lět jako zhubjene, doniž je 1950 O. Wićaz znowa njewotkry. Za zničene dyrbimy měć S. folkloristiske zběrki a jeho historiski epos „Pytanje za starym mjasecom abo łužyskich Serbow potłocenje“.

DALŠE WOZJ.: „Theokritowe pěsni – Phaedrusowe fable“, Budyšin 1963 (wud. R. Jenč); „Te tśi rychłe tšubały a druge pěsni“, Budyšin 1963 (wud. R. Jenč)

ŽÓ./LIT.: R. Jenč, K. Fr. Stempel a jogo pěseń „Te tśi rychłe tšubały“ – K. Fr. Stempel, Te tśi rychłe tšubały a druge pěsni, Budyšin 1963, str. 3-78; ts., K stotym posmjertninam Kita Fryca Stempla – Rozhlad 17 (1967), 4, str. 133-141; J. Šołta, K prašenju něhdyšeje Lipsčanskeje korporacije „Lusatia“ – Rozhlad 31 (1981), 1, str. 17-21; F. Kaulfürst, Studije k rěcy Kita Fryca Stempla, Budyšyn 2005 (Kleine Reihe des Sorbischen Instituts = Mały rěd Serbskego instituta; 7)

Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow, wud. wot: Jan Šołta, Pětr Kunze a Franc Šěn, Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1984