Jenč, Korla Awgust (1828–1895)

Jentsch, Carl August

pseudonym: Jan z Dohna

* 8. 10. 1828 Čornjow / Zschorna
† 15. 3. 1895 Palow / Pohla

Farar, bibliograf, literarny historikar, stawiznar, organizator studentskeho žiwjenja.

1841–48 gymnazij w Budyšinje, 1848–51 studij teologije w Lipsku; 1852–53 domjacy wučer w Lindowje a 1853–55 w Barće, 1855–1895 farar w Palowje.
J. přisłušeše na gymnaziju towarstwu Societas Slavica Budissinensis a běše wot 1847 jeho starši, přistupi Lipsčanskemu Serbskemu (Łužiskemu) prědarskemu towarstwu, kotrež dlěši čas nawjedowaše, steješe na čole wšostudentskeho towarstwa Lipa Serbska a měješe wulke zasłužby při załoženju Choćebuskeho gymnazialneho towarstwa Łužyca 1849.
Hlowne polo jeho wědomostnych slědźenjow běše serbska literatura. Swědomiće zběraše a zapisowaše wšě dotal wušłe serbske knihi w Hornjej a Delnjej Łužicy a podawaše biografiske daty jich awtorow: „Spisowarjo hornjołužiskich ewangelskich Serbow wot 1597 hač 1800“ (ČMS 1875), „Spisowarjo serbskich rukopisow mjez hornjołužiskimi ewangelskimi Serbami hač do lěta 1800“ (ČMS 1875), „Spisowarjo hornjołužiskich ewangelskich Serbow, kiž su w druhich rěčach před lětom 1800 wo Serbach pisali“ (ČMS 1875), „Zemrěći spisowarjo hornjołužiskich ewangelskich Serbow wot 1800 do 1877“ (ČMS 1877), „Pismowstwo a spisowarjo delnjołužiskich Serbow“ (ČMS 1880). Po wěstych periodach podawaše w Časopisu Maćicy Serbskeje dokładny bibliografiski přehlad wšěch knihow a spisow, kotrež běchu wušli („Přehlad serbskeho pismowstwa“, ČMS 1855, 1858, 1862, 1866, 1870, 1876, 1881). Dale zaběraše so mj. dr. ze stawiznami serbskeje rěče a narodnosće, ze serbskimi kralemi, ze stawiznami serbskich studentskich towarstwow, z najstaršej serbskej ćišćanej knihu, z rukopisnymi słownikami a spěwarskimi, z pohanskimi pohrjebnišćemi a mnohimi druhimi předmjetami. Napisa prěnje wažne popularnowědomostne dźěło w serbšćinje „Zelenska a jeje wobydlerjo“, I-II (Budyšin 1850, 1853).
Čas žiwjenja haješe J. kulturnu wzajomnosć mjez Hornjej a Delnjej Łužicu a spěchowaše narodne zbudźenje Delnich Serbow. Njesprócniwje so staraše za natwar Maćičneje knihownje, Maćičneho archiwa a Serbskeho muzeja.
Bě wot 1847 čłon Maćicy Serbskeje, wot 1853 dźěłaše we wuběrku sobu, wot 1856 bě pismawjedźer nowozałoženeho starožitnostneho wotrjad.

DALŠE WOZJ.: „Krótki přehlad zhromadneho pismowstwa (literatury) ewangelskich Serbow“ – E. B. Jakub, Serbske Hornje Łužicy, Budyšin 1848, str. 89-114; „Dobroty, dźiwy a sudy Bože nad israelskimi dźěćimi“, Budyšin 1849; „Stawizny serbskeje rěče a narodnosće“ – Časopis Maćicy Serbskeje 3/4 (1851/52), str. 49-81; 5/6 (1853/54), str. 76-111; „Serbske prědarske towarstwo we Wittenbergu“ – Časopis Maćicy Serbskeje 9/10 (1856/57), str. 15-31; „Serbske gymnazialne towarstwo w Budyšinje wot 1830 do 1864“ – Časopis Maćicy Serbskeje 18 (1865). str. 253-310; „Geschichte der Lausitzer Predigergesellschaft zu Leipzig und Verzeichnis aller ihrer Mitglieder vom Jahre 1716–1866“, Budissin 1867

ŽÓ./LIT.: K. A. Fiedler, Nekrolog – Časopis Maćicy Serbskeje 49 (1896), str. 53-62; J. Páta, Korla Awgust Jenč – Časopis Maćicy Serbskeje 81 (1928), str. 97-104

Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow, wud. wot: Jan Šołta, Pětr Kunze a Franc Šěn, Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1984