Cyž-Hajničanski, Jan (1883-1948)

Ziesch, Johann

pseudonym: Hajničanski

* 19. 12. 1883 Kašecy / Kaschwitz
† 8. 8. 1948 Zhorjelc / Görlitz

Farar, prócowar w serbskim narodnym hibanju, přećiwnik a wopor fašizma.
Tachantska šula w Budyšinje, 1899–1908 chowanc Serbskeho seminara w Praze, tam 1899–1905 němski Małostronski gymnazij a 1905–08 studij teologije, 1909 zakónčenje studija w Paderbornje; 1910–13 kapłan w Žitawje, 1913–14 w Lipsku, 1914–1918 wojak a pólny duchowny, 1919–22 kapłan w Chrósćicach, 1922–40 farar w Hajnicach, 1940–45 zajaty w koncentraciskim lěhwje Dachau, 1945–48 znowa farar w Hajnicach.
C. wobdźěleše so sylnje na kulturnym a politiskim prócowanju Serbow mjez swětowymaj wójnomaj. Bě 1925–37 redaktor Krajana. Słušeše do předsydstwa Domowiny, bě wot 1905 čłon Maćicy Serbskeje a wukonješe tam wšelake funkcije. 1925 bu wot Maćicy Serbskeje jako zastupjer w Serbskej ludowej radźe pomjenowany. 1931–33 skutkowaše jako předsyda Serbskeje ludoweje rady. Narodnostnopolitiskeho a antifašistiskeho wustupowanja dla bu C. 1940 wot fašistiskich mócnarjow zajaty a 1941 z přepytowanskeho jastwa do koncentraciskeho lěhwa Dachau zawlečeny. Bórze po wuswobodźenju w meji 1945 přewza wón předsydstwo Łužiskoserbskeho narodneho wuběrka w Praze, z kotrehož wuńdźe Łužiskoserbska narodna rada. 1947 złoži wón tutu funkciju.

WOZJ.: „Křesćanska młodosć, najlěpši zakład serbskeho přichoda“ – Katolski Posoł 57 (1919), str. 267-268; „Kak přińdu Serbja do Genfa a Kongres narodnych mjenšinow w Genfje a jeho wuznam za nas Łužiskich Serbow“ – Serbske Nowiny 25. 9. 1926, přiłoha; „Nacionalistiski ‘Freibeitskampf’ a my Serbja“ – Katolski Posoł 69 (1931), str. 67

ŽÓ./LIT.: Nekrolog – Nowa doba 10. 8. 1948; B. Š.: Dopomnjenki na njeboćičkeho fararja Jana Cyža – Nowa doba 31. 12. 1948; Cyž, Benedikt: Jan Cyž – serbski prócowar – antifašist, In: Rozhlad (1988)7/8. – s.253–255; Delan, Šćěpan: Farar Jan Cyž : swěrny syn serbskeho naroda, In: Serbska protyka 1993, s.134–137; Völkel, Měrćin : „Smědźach za swój serbski lud tež ćerpjeć“ : ze žiwjenja serbskeho fararja a narodneho prócowarja Jana Cyža-Hajničanskeho 1883-1948, Budyšin 2002.

Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow, wud. wot: Jan Šołta, Pětr Kunze a Franc Šěn, Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1984