Andricki, Mikławš (1871–1908)
Andritzki, Nicolaus
pseudonym: Alfa, Aristarch, Dixi, Handrij, Impiger, Łužan, Łužičan, Silvanus, Spectator, Wuj Łazowski
* 30. 5. 1871 Pančicy / Panschwitz
† 18. 12. 1908 Žitawa / Zittau
Duchowny, spisowaćel, publicist, redaktor, přełožowar, reprezentant młodoserbskeho hibanja.
1883–86 Tachantska šula a Katolski wučerski seminar w Budyšinje, 1886–95 chowanc Serbskeho seminara w Praze, tam 1886–92 němski Małostronski gymnazij, 1892–95 studij teologije a stawiznow wuměłstwa; 1895–1903 kapłan w Ralbicach a 1903–04 w Budyšinje, 1904–06 farski administrator w Hajnicach, 1906 poł lěta chłostanski přebytk w klóštrje Zákupy, 1906–08 druhi kapłan w Žitawje, zemrě na suchoćinu.
A. bě sobustaw Serbowki a 1892–95 jeje starši. Pod jeho staršistwom nawjazachu Prascy studenća wuski zwisk k studowacej młodźinje w Delnjej Łužicy. Z wulkim zajimom sćěhowaše A. wuwiće burskeho hibanja w Serbach a sta so z najaktiwnišim zastupnikom Młodoserbow dźewjećdźesatych lět, kotřiž so tež zjawnje z konserwatizmom a monarchiju rozeńdźechu. Jako redaktor a rozprawnik hódnoćeše A. tež kritisce dźěławosć Maćicy Serbskeje a druhich towarstwow; wuj Alojsa Andrickeho.
Do kruha jeho přećelow słušachu wosebje J. Bart-Ćišinski, J. Bryl, A. Černý, M. Hajna, J. Herman, F. Kral, J. Lorenc-Zalěski, A. Muka, M. Nawka, B. Šwjela. Orientujo so na přikładźe twórbow čěskeho spisowaćela Jana Nerudy, zawjedźe A. fejeton do serbskeje literatury. Jeho prozaiske twórby su čućiwe skicy z přirody a počasow, realistiske fejetony ze žiwjenja jednorych ludźi, ke kotrymž wuznawaše so awtor z wulkej přichilnosću, socialno-kritiske žanrowe wobrazy z miljeja měšćanskeho proletariata, reminiscency z narodnych stawiznow, pućowanske impresije a portrety zasłužbnych wótčincow. W někotrych krótkopowědkach předstaji A. epizody ze žiwjenja serbskich dźěći. Mała proza A. pohibuje so mjez realiće bliskej publicistiku a fantazijepołnym wurazom swójskeho literarno-wuměłskeho předstajenja; w tutych miniaturach přetłóči so – druhdy z nabožinskim zabarbjenjom – kritiski realizm w serbskej prozy. Zdobom je A. přikładny stilist serbskeje rěče.
A. bě 1896–1903 soburedaktor Łužicy, kiž bě pod jeho wjedźenjom swětej wotewrjeniša a ludej bliša hač před tym, a 1904 redigowaše Katolski Posoł. Z nastawkami wo kulturje słowjanskich ludow přinošowaše k serbsko-słowjanskej wzajomnosći. Wuznamny literarnohistoriski přinošk je studija „Jakub Ćišinski“ (Budyšin 1906); w njej charakterizuje poeziju Ćišinskeho we wuskim zwisku z jeje historiskim a geografiskim wobswětom jako subjektiwne, wuměłsce naročne a z ludom zwjazane basnistwo.
A. přełožowaše z pólskeje a čěskeje literatury (Henryka Sienkiewicza, Jana Nerudu a dr.); za serbske jewišćo spisa resp. wobdźěła někotre jednoaktowki; najwuznamniši je „awtorizowany přełožk“ Jirásekoweje historiskeje hry „Gero“ (Budyšin 1906).
Wulke zasłužby ma A. wo Serbski dom. Na jeho iniciatiwu nazběra so na wsy něšto tysac hriwnow za jeho twar. A. bě wot 1893 čłon Maćicy Serbskeje, 1900 sobuzałožer a do 1906 sekretar Koła serbskich spisowaćelow.
DALŠE WOZJ.: „Boži wohen a druhe wobrazki“, Budyšin 1937 (1946); „Hana Rafeltowa a druhe powědančka“, Budyšin 1962; „Pola stareje maćerje“ – Łužica 13 (1894), str. 58-59; „Koło serbskich spisowaćelow“ – Łužica 19 (1900), str. 22
ŽÓ./LIT.: Listy z Prahi z lět 1886–1895. Wud. M. Nawka, Budyšin 1925; M. Krječmar, Kak sej Mikławš Andricki jako kapłan z Francom Kralom dopisowaše – Lětopis A 3 (1955), str. 17–41; ts., Mikławš Andricki – jeho žiwjenje a skutkowanje, Budyšin 1955; F. Mětšk, Listy Mikławša Andrickeho Bogumiłej Šwjeli, pisane w lětach 1894–1908 – Lětopis A 3 (1955), str. 42-62; J. Młynk, Listy Mikławša Andrickeho Jakubej Lorencej-Zalěskemu z lět 1891 do 1895 – Lětopis A 14 (1967), str. 84–107, 216-244; R. Jenč, Mikławš Andricki jako stilist – Rozhlad 23 (1973), 12, str. 453–462; 24 (1974), 1, str. 9–18; Andricki, Mikławš: Zrudoba to běše a nadźija, Wud. T. Malinkowa, J. Malink, Budyšin 1989.
Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow, wud. wot: Jan Šołta, Pětr Kunze a Franc Šěn, Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1984